Facebook heeft een waslijst gepubliceerd van verboden berichten. Berichten die door Facebook kunnen worden verwijderd. Berichten die aanleiding kunnen geven tot schorsing of schrapping. Het principe is nog steeds dat Facebook berichten kan verwijderen die desinformatie inhouden en die bijdragen aan het risico op dreigend geweld of fysiek letsel.
Opvallend is daarbij dat Facebook gedefinieerd heeft wat onder “desinformatie” moet worden verstaan. Met name is desinformatie dat wat de “autoriteiten voor de volksgezondheid”, de regeringen dus, vinden wat desinformatie is. Het is de regering die bepaalt wat de waarheid is en wat bijdraagt aan het risico op fysiek letsel. Dat laatste kan ook inhouden dat er door de gedeelde informatie volgens de regering een risico is op meer overdracht of blootstelling.
Het is dus de regering die bepaalt wat er op Facebook mag worden geschreven of gepost. Dat is pure overheidscensuur. Ook al volgt Facebook vrijwillig wat de overheid dicteert.
In een internationale context heeft Facebook het over “de consensus van de autoriteiten voor de volksgezondheid”. Deze consensus is de illusie en zelfs leugen van de “John Snow Declaration”. De bewering dat wat de overheid doet en wat een deel van de wetenschap beweert, een consensus zou inhouden. Dat is wat de virologen ons in België en elders hebben wijsgemaakt. Maar een dergelijke consensus heeft nooit bestaan. De John Snow Declaration was een “tegenbrief” die als doel had om de “Great Barrington Declaration” te weerleggen. Bijzonder aanmatigend en ridicuul om in een “tegenbrief” te beweren dat deze brief een consensus zou inhouden.
Waar in het begin nog werd beweerd dat er ook tussen de regeringen een consensus zou zijn geweest, is het nu alvast duidelijk met de evolutie in de USA dat er ook geen politieke consensus is. De meeste Amerikaanse staten hebben de maatregelen verlaten en een aantal staten laat zich inspireren door de wetenschappers achter The Great Barrington Declaration. Maar ook voordien was er verre van een consensus. Weliswaar werden landen als Zweden en Witrusland die niet wilden meedoen met de rest, met de vinger gewezen. Samen met bijvoorbeeld ook Ijsland, een aantal ex-Sovjetstateen en toen al een aantal Amerikaanse staten, volgden zij toch een andere koers. Bovendien zijn de maatregelen verre van overal op dezelfde wijze en in dezelfde mate toegepast. Zoals de Nederlandse virologen maandenlang volgehouden hebben dat de mondkapjes niets bijbrachten. Wat recent nog werd bevestigd in de eerste echt gerandonmiseerde studie op basis van de afvalwaters in Marseille. De universiteit van Oxford ontwikkelde een tool om de strengheid van de maatregelen te meten, wat resulteerde in een bizar lappendeken van maatregelen over de hele wereld. Een politieke consensus heeft, net zoals een wetenschappelijke consensus, nooit bestaan.
Terwijl er totaal geen consensus is, noch in de wetenschappelijke wereld, noch bij de regeringen, blijkt Facebook in de praktijk hier en daar nog verder te gaan dan de regeringen. Hoewel er dus wordt beweerd dat het standpunt van de gezondheidsautoriteiten zou worden gevolgd. Zo blijken bedrijven die ventilatiesystemen verkopen, geregeld niet toegelaten te worden om reclame op Facebook te delen. Hoewel de Belgische regering erg aandringt op de plaatsing van dergelijke systemen.
De overheidscensuur werd door Facebook uitgewerkt in een ellenlange lijst van verboden berichten. Een groot deel ervan lijkt inderdaad betrekking te hebben op fake news. Maar daar gaat het niet om. Het gaat erom dat in een Westers democratisch systeem de overheid niet te bepalen heeft wat de mensen mogen denken en schrijven. Ook niet als er een zwaardere respiratoire aandoening langskomt. Nog niet zo lang geleden vroeg een journalist zich af wat de pers anders kon doen dan tegen fake news optreden door te censureren. Dat is vreemd want journalisten deden de voorbije pakweg 100 jaar iets anders tegen fake news: met name argumenteren. Covid heeft aan de kracht van het woord niets veranderd. Hoewel sommige journalisten het argumenteren liever vervangen door het censureren. Dat ze daarmee de bestaansreden van hun medium ondergraven, lijkt aan hen voorbij te gaan. Zonder vrije meningsuiting immers ook geen vrije pers.
Een nefaste bijwerking van de censuur en het verplichte eenheidsdenken is dat kritiek op wat de overheid verkeerd inschat en meedeelt, wordt onderdrukt. Wat opvalt bij de lezing van de waslijst van Facebook met verboden berichten is dat de mededelingen van de overheid en de virologen die intussen wetenschappelijk zijn weerlegd, niet te vinden zijn. Ook al is er nog niet officieel van standpunt veranderd. Dat de maatregelen geen impact hebben gehad op de curves bijvoorbeeld, dat is een boodschap die perfect toegelaten is. Dit geeft de indruk dat Facebook toch niet zomaar klakkeloos de regering volgt. Wat op zich hoopgevend is. Facebook geeft de indruk de waslijst met enige realiteitszin te hebben opgesteld.
Toch zijn er twee zeer relevante uitzonderingen. Zo is het niet toegelaten volgens de lijst om bijwerkingen van de vaccinaties te vermelden.
Dit algemeen verbod om te schrijven over het bestaan van bijwerkingen, zoals bijvoorbeeld het overlijden van gevaccineerden, is opvallend. Immers delen de autoriteiten zelf ook mee dat er bijwerkingen zijn, zoals overlijdens. Deze gegevens vindt men simpelweg voor België op de website van de FAGG. Dat citeren op Facebook is dus verboden.
Een al even bizar verbod is dat op het beweren dat mondkapjes niet werken. De Nederlandse regering heeft dat maandenlang zeer open beweerd. De WHO haalt in haar adviezen ook aan dat er geen afdoend wetenschappelijk bewijs is dat mondkapjes de verspreiding van de besmettingen voorkomen. Maar toch mag dat van Facebook niet worden geschreven.
De studies waarin werd gesteld dat mondkapjes werken, gingen uit van testsettings of settings in hospitalen bijvoorbeeld. Er zijn bitter weinig studies over het effect van de invoering van de mondmaskers in het werkelijke dagelijks leven. Een Deense studie toonde enkele maanden geleden aan dat er in hoofde van de drager van het masker geen effect was. Recent is er echter de studie van het afvalwater in Marseille waaruit blijkt dat de invoering van de maskerplicht de curves niet heeft bewogen. Dit is een gerandomniseerde studie zoals Chu e.a. al maandenlang vragen aan de WHO om zo’n studie te doen. Dus als de wetenschap intussen aantoont dat in het echte leven maskers niet werken, dan mag dat niet geschreven worden van Facebook. Nochtans ligt dat voor de hand. De hele bevolking werkende FFP3 maskers laten dragen, dan nog op een correcte manier en met regelmatige verversing bijvoorbeeld, is een absolute onmogelijkheid. Tel daarbij dat de onderschatting van de rol van aerosolen een juist beeld op de werking van mondkapjes een stuk in de weg heeft gestaan.
Oorspronkelijk waren de sociale media een oase van vrijheid. Om het even wat mocht er worden geschreven. O.a. de Russen hebben daar dankbaar gebruik van gemaakt om met allerlei valse berichten de Westerse samenleving te trachten te ondermijnen. Dat is hier en daar ook aardig gelukt. De tegenbeweging mist echter het te bestrijden doel. Zoals bij de tegenreactie na 9.11 de witwaswetgeving is gekomen. Een wetgeving die nu vooral wordt gebruikt om allerlei andere zaken te bestrijden. De censuurijver van Facebook die zich richt op covid-19 treft niet de Russische bots, maar u en ik die ons “gedacht” willen schrijven. Moet ons “gedacht” per se waarheidsgetrouw zijn? Neen dus. Op café zeggen we wat we willen, en ook op sociale media. Het is aan de lezer om het waarheidsgehalte in te schatten. Sociale media mag niet de pretentie hebben de waarheid weer te geven. Dat is de taak van de gewone media. En die hebben het daar al moeilijk genoeg mee. Laten we de drie “media” nog even op een rij zetten, met elk zijn functie:
De wetenschap zoekt naar de waarheid en twijfelt.
De gewone media geven de waarheid zo waarheidsgetrouw mogelijk weer.
De sociale media zijn het geschreven café.
Wie graag wil denken dat al wat op sociale media verschijnt juist en waar is, leeft in een illusie. Maar het is door het debat toe te laten dat de tegenspraak er kan zijn. Dat er kan worden weerlegd wat moet worden weerlegd. Daarvoor hebben we geen gendarmen nodig. Laat de mensen gerust. De vrijheid van meningsuiting is de leerschool van de democratie. Mensen helpen inzien dat niet alles wat ze vernemen geslikt moet worden. Kritisch leren zijn. Elkaar leren kennen, en contacten leggen. Daarzonder is het debat niet mogelijk. Het georganiseerd meningsverschil dat de democratie is, is niet meer als de sociale media niet vrij zijn. De sociale media dragen bij tot de ontvoogding.
Omgekeerd is het censureren van sociale media gewoon gevaarlijk. Daardoor ontstaat de indruk dat al wat daarop verschijnt de waarheid is. Immers wordt er gecontroleerd. Terwijl een groot deel van wat er op sociale media wordt gepubliceerd, inderdaad nog steeds niet de werkelijkheid is. Een niet te onderschatten gevaarlijk collateraal effect van de censuur. Het zou een stuk beter zijn te zeggen aan de mensen dat alles wat ze op sociale media lezen niet gecontroleerd is, en dus niet met zekerheid de waarheid. Voor zover die zekerheid al zou kunnen worden gegeven. Dat is transparant en dan krijgt niemand een verkeerde indruk.
Op zich is de vrijheid van meningsuiting op sociale media als fenomeen zo fundamenteel, dat ze moet gekoesterd worden. Tijd dus voor een nieuw platform. En platform waarvan de mensen weten dat wat erop verschijnt niet noodzakelijk de waarheid is. Maar waar de vrijheid de uitdrukkingsvorm is, en daarom wordt gekoesterd.
Facebook is dood, lang leve de vrije sociale media!