In een recente tweet schreef epidemioloog Dr. Luc Bonneux dat Covid-19 in vergelijking met de Spaanse griep “onbenullig” was en is. We reconstrueren de berichten die destijds over de bevolking werden uitgestort. Waarom brak er angst uit en wat was daar nu eigenlijk van aan? Hoe kwam het dat de wereld geloofde dat Covid-19 een dodelijkheid had van 3,4 %.
Een terugblik.
Het rapport van het Imperial College van 16 maart 2020 waarvan de inhoud werd meegedeeld aan de regering van het V.K. en verscheidene andere landen, vermeldt: “De bedreiging voor publieke gezondheid is de meest ernstige die we gezien hebben bij een respiratoir virus sedert de pandemie met influenza 1918 H1N1.” Verder werd in dit rapport vermeld dat zonder maatregelen er in Groot-Brittannië één golf zou zijn binnen de 3 maanden met een piek rond eind mei, waarbij 81 % van de bevolking zou zijn besmet geraakt, en 510.000 mensen zouden sterven op deze periode van 3 maanden. In de USA zouden op 3 maanden 2,2 miljoen mensen doodgaan. Een dergelijke golf is nergens ter wereld gezien, ook niet daar waar er GEEN maatregelen waren.
https://www.imperial.ac.uk/media/imperial-college/medicine/mrc-gida/2020-03-16-COVID19-Report-9.pdf p. 6 en 7.
Dit is dus wat er werd meegedeeld door het Imperial College aan de WHO en aan de autoriteiten in verscheidene landen, om aan te tonen wat de te verwachten gevolgen van de epidemie zouden zijn.
Daarnaast en daarboven, waarvan de effecten en doden nog niet werden verrekend, zou de gezondheidszorg en de intensieve zorgen worden overbelast met een factor 30. Er zouden dus 30 x meer mensen nood hebben aan intensieve zorgen dan er bedden waren in het Verenigd Koninkrijk en de USA.
Vertaling: “Voor een niet gecontroleerde epidemie voorspellen wij dat de capaciteit van bedden voor intensieve zorgen zou worden overtroffen zo vroeg als in de tweede week van april met een uiteindelijke piek in de UC’s of bedden voor kritieke zorgen die 30 keer groter is dan het maximum aanbod in de beide landen.”
Nergens ter wereld werden de intensieve zorgen overweldigd met een vraag die 30 keer grote was dan het aanbod aan bedden in de intensieve zorg. Ook niet in landen zonder maatregelen. Het is absurd te geloven dat de cijfers die in die rapport werden gehanteerd inderdaad het reële gevaar uitmaakte.
In de pers verschenen in maart 2020 berichten waaruit blijkt dat de dodelijkheid van het virus ongeveer 3,4 % zou zijn volgens de WHO.
Vertaling: “WHO zegt dat de dodelijkheid van het coronavirus is 3,4 % globaal, hoger dan eerder werd gedacht. … WHO zegt dat de dodelijkheid van het coronavirus is 3,4 % globaal, hoger dan deze eerder werd ingeschat op ongeveer 2%. “Globaal ongeveer 3,4 % van de gerapporteerde Covid-19 gevallen is gestorven.” Verklaarde WHO Directeur-Generaal Tedro Adhanom Gheybreyesus gedurende een persbriefing op het hoofdkwartier in Geneve.”
Ook in de Belgische pers en in gevulgariseerde wetenschappelijke tijdschriften werd beweerd dat de dodelijkheid van het virus volgens de WHO 3,4 % zou zijn. Wat in de buurt zou komen van de Spaanse griep 1918 waarvan de IFR werd ingeschat op 2 % ( https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S1201971220305117)
Nochtans waren er al bij het begin ook berichten in de pers dat de verschillen met de Spaanse griep groot waren en dat de dodelijkheid van corona wellicht een stuk lager zou uitvallen. Deze berichten gingen er dus ook van uit dat de hoge dodelijkheid die aan het virus werd toegeschreven door de pers op grond van de verklaringen van de WHO wellicht niet juist waren. Wat het dan wel precies moest zijn, en hoe dat moest worden vergeleken met de Influenza-epidemieën, is altijd al het voorwerp van discussie geweest.
De bewering dat de dodelijkheid 3,4 % zou zijn en dat de WHO dit zou hebben gezegd, was een hoax. Dat kan eenvoudig worden aangetoond door naar de bronnen te kijken. Op 17 maart 2020 publiceerde de WHO een document getiteld: “Q&A: Influenza and Covid-19-similarities and differences” (vertaling: V&A: Influenza en Covid-19 gelijkenissen en verschillen). Daarin staat het volgende vermeld:
Vertaling: “Mortaliteit voor Covid-19 blijkt hoger te zijn dan voor Influenza en in bijzonder de seiezoens-influenza. Terwijl het begrijpen van de echte mortaliteit van Covid-19 nog een tijd zal duren, tonen de data die we tot nu toe hebben aan dat het ruwe sterftecijfer (het aantal gerapporteerde doden gedeeld door het aantal gerapporteerde gevallen) tussen 3-4 % is. Het infectie sterftecijfer (het aantal van de gerapporteerde doden gedeeld door het aantal infecties) zal lager zijn. Voor de siezoensgriep is de mortaliteit gewoonlijk lager dan 0,1 %. Hoewel mortaliteit voor een groot deel bepaald wordt door de toegang tot en de kwaliteit van de gezondheidszorg.”
Het percentage van 3-4 % gaf dus niet de I.F.R. weer, noch de reële dodelijkheid, maar de dodelijkheid binnen het aantal gerapporteerde gevallen. Gezien in de werkelijkheid echter een groot aantal gevallen niet gerapporteerd werd of zelfs a-symptomatisch was, gaf het ruwe sterftecijfer geenszins de reële dodelijkheid en dus het reële gevaar van het virus weer.
Maar er is meer. Deze tekst werd ook opgenomen in een kortere zin in de persconferentie van de Directeur-Generaal van de WHO van 3 maart 2020, als volgt:
Vertaling: “Globaal zijn ongeveer 3.4% van de gerapporteerde covid-19 gevallen overleden. Ter vergelijking, de seizoensgriep doodt in het algemeen veel minder dan 1 % diegenen die geïnfecteerd zijn.”
In de plaats van 3 – 4 % (streepje), is in deze tekst 3.4% geplaatst. Met een puntje, dat in Angelsaksische landen geldt zoals in België een komma. De 1 % voor influenza is ook verkeerd en had 0,1 % moeten zijn.
De Directeur – Generaal verklaart duidelijk dat het gaat om een percentage van “gerapporteerde” gevallen. Het is een gekend gegeven dat niet alle gevallen gerapporteerd werden en dat zeker tijdens de eerste golf, het “dark number” van de niet gerapporteerde gevallen (vertaling: donker nummer) niet was gekend.
De pers en de hele wereld hebben daar echter abstractie van gemaakt en denken tot op vandaag nog altijd dat de WHO in het begin zou gezegd hebben dat de dodelijkheid van het virus 3,4 % was. Dat is dus een hoax.
De voorstelling die in de eerste helft van 2020 over Covid-19 naar voor werd gebracht alsof dit een angstwekkend virus zou zijn dat zo groot zou worden als de Spaanse griep met een dodelijkheid van 3,4 % van wie besmet was, met 500.000 doden op 3 maanden in het V.K. en 2,2 miljoen in de U.S.A., met een overweldiging van de ziekenhuiscapaciteit met een factor 30, en dat dus iedereen in angst moest gaan leven, een valse voorstelling van zaken was. Een hoax dus. Terwijl in de UK er nooit een golf is geweest die de hele capaciteit van de intensieve zorg heeft overtroffen. Zoals ook in België dat niet het geval was. Nooit zijn in België alle bedden op intensieve zorg bezet geraakt met Covid-patiënten. Laat staan met een factor 30. Dat zouden dan immers meer dan 60.000 patiënten moeten geweest zijn die nood hadden aan intensieve zorg. Tezelfdertijd. Dat was en is volstrekt ondenkbaar en verre van ernstig.
Het kan onmogelijk worden ontkend dat Covid-19 inderdaad helemaal niet de omvang had en heeft van de Spaanse griep of hoe het gevaar toen werd voorgesteld. Gerelateerd aan het aantal inwoners in de wereld zouden actueel 200 miljoen doden moeten zijn gevallen. De Spaanse griep veroorzaakte met 50 miljoen doden op 1,8 miljard mensen. Op dit ogenblik zijn er 7,7 miljard aardbewoners. Er zijn 5,44 miljoen doden. Prof. Van Damme sprak recent op T.V. over percentages van besmettingen boven 50 %. Tot 70 % zelfs in diverse landen. Wat betekent dat Covid-19 zo’n 20 keer kleiner is dan de Spaanse griep.
Uit een studie gepubliceerd in 2020 door de wetenschappers verbonden aan het instituut Sciensano blijkt dat de oversterfte in gevolge Covid-19 zelfs lager was dan de Aziatische griep en de Hongkong griep. “Although the number of deaths was historically high, the monthly mortality rate was lower in April 2020 compared to major fatal events of the last century”. (https://www.sciensano.be/sites/default/files/s13690-020-00496-x.pdf)
De eerste golf blijkt relatief hoog te zijn maar is vergelijkbaar met de griepgolf in december 1989, en lager dan de griepgolven van 1970, 1960 en 1951. Grafisch voorgesteld op basis van het voorgeciteerde artikel van Sciensano als volgt:
De tweede cornagolf kende in België een lagere piek in doden dan de eerste golf.
In geen van de historische griepgolven van de laatste 100 jaar werden de mensen met angstberichten overspoeld, en in geen van deze golven werd de economie grotendeels platgelegd en de fundamentele mensenrechten beperkt.
De conclusie is dat Covid-19 behoort tot wat normaal kan worden verwacht van een griepale epidemie die niet elk jaar even hoog is, en die uitschieters kent naar boven toe. Bij herhaling heeft de wereld dergelijke epidemieën gekend, tot in met in België. De laatste jaren was België daaraan grotendeels ontsnapt, maar in Nederland vielen bijvoorbeeld in het seizoen 2018, 9000 doden ten gevolge van influenza. Griep is geen ongevaarlijke ziekte en kent inderdaad uitschieters. Doen alsof die niet bestaan en beweren dat Covid-19 een gebeurtenis zou zijn waardoor 200 miljoen mensen zouden sterven en de IC’s zouden overstromen met een factor 30, was onjuist. Covid-19 is vanuit historisch perspectief te aanzien als een niet onverwachte epidemie.
De WHO waarschuwt er trouwens al 15 jaar voor dat er zich een dergelijke epidemie kan voordoen, en dat de gezondheidszorg daarop moet worden voorbereid. Terwijl België heeft gewoon nagelaten dat te doen en de bedden zelfs heeft afgebouwd. Doen alsof Covid-19 dus een totaal onverwachte uitzonderlijke gebeurtenis was, is dus een valse voorstelling van zaken.
In een verhoor van 10 juni 2020 voor de commissie Science & Technology van het Brits Lagerhuis getuigden de epidemiologen trouwens in dezelfde zin. Zij verklaarden openlijk dat hun modellen verkeerd werden voorgesteld als “voorspellingen” terwijl zij helemaal geen voorspellingen waren maar “mogelijke scenario’s” waarvan zij “hopen dat ze plausibel zijn” om te begrijpen hoe een epidemie werkt onder verschillende assumpties en interventies. Deze epidemiologen verklaarden: “We never make a single prediction.” (Vertaling: wij hebben nooit een voorspelling gemaakt.)
De Britse leidende epidemiologen verklaarden in diezelfde getuigenverklaring van 10.6.2020 gewoon zelf dat de communicatie over de omvang van de te verwachten epidemie en de daaruit voortvloeiende angst, helemaal verkeerd zat:
“Vraag van de Voorzitter: Is het uw inzicht dat we te veel hebben gesteund op voorspellingen voor de reactie, in zoverre u deel name aan de discussies die SAGE hebben gevoed, en die op hun beurt hebben geleid tot de ministeriële beslissingen?”
“Professor Woolhouse: “Ik kan niet oordelen hoeveel individuele voorspellingen verschillen, maar het is een les voor ons in communicatie over wat er uit de oefening van modelleren komt.”
“Aaron Bell: “Modelbouwers proberen om te gaan met onzekerheid door sensitiviteitsanalyses te doen. Hoe nuttig denkt u zijn deze om onzekerheid in de modellen weg te nemen, of geeft dit ons een vals gevoeld van precisie?
Professor Giesecke: Tot op bepaalde hoogte geeft dit een valst gevoel van precisie omdat in de meeste modellen die ik heb gezien er zo veel assumpties zijn.”
…
Professor Woolhouse: “Daarom denk ik dat de modellen inderdaad zeer waardevol zijn om ons toe te laten te interpreteren, maar ik denk dat vanaf nu de maatregelen data gedreven zouden moeten zijn.”
De stand van de wetenschap was dus in juni 2020 dat er tot dan toe maatregelen werden genomen die niet op basis van data gebaseerd waren maar op basis van modellen die geen voorspellingen inhielden. Maar die toch aan het publiek werden gecommuniceerd als voorspellingen. Terwijl in de werkelijkheid Covid-19 totaal niet de omvang had van de Spaanse griep, of de andere dramatische scenario’s die door de Britse epidemiologen werden voorgespiegeld, met de daaruit voortvloeiende voorspellingen. Het weze opgemerkt dat Prof. Neil Ferguson in zijn eerste rapporten inderdaad ervan was uitgegaan dat Covid-19 de omvang had van de Spaanse griep, of toch iets dat in die richting ging, en dat zijn modellen op die verwachting en die assumpties waren gebouwd. Terwijl in werkelijkheid Covid-19 twintig keer kleiner was dan de Spaanse griep.
Een citaat van wat Professor Woohouse verklaarde voor de Parlementaire Commissie:
Q 820 “Professor Woolhouse: I am sure my colleagues in the next session will also have a lot to say about that. I think the general feeling in SPI-M is that perhaps we have created a monster. We have got attention on R, which was the right thing to do because it is an extremely important epidemic parameter, but now very close attention is paid to it and less attention is paid to the other measures I referred to in my answer to Dawn Butler that I think are more important, certainly for the general public, in understanding what is going on.
Vertaling: Ik ben zeker dat mijn collega’s in de volgende sessie ook veel te zeggen hebben hierover. Ik denk dat het algemene gevoel in SPI-M is dat we waarschijnlijk een monster gecreëerd hebben. Wij hebben veel aandacht gegeven aan R, wat was het juiste mo te doen omdat het een extreem belangrijke parameter is, maar nu hebben we daar zoveel aandacht voor en minder aandacht wordt besteed aan de andere eenheden waarnaar ik in mijn antwoord aan Dawn Butler heb gerefereerd, waarvan ik denk dat ze belangrijker zijn, zeker voor het algemeen publiek, om te verstaan wat er aan de hand is.
Professor Woolhouse refereerde hier naar zijn antwoord op vraag 818 waarin hij stelde dat het belangrijk is voor de mensen om te weten wat hun reële risico’s zijn op hospitalisatie en zieke rekening houdend met hun reële risicofactoren zoals kwetsbaarheid en ouderdom.
De leidende viroloog van het Imperial College, Prof. Neil Ferguson, was op dat ogenblik de adviseur van de Britse regering en met zijn team ook de topadviseur van de WHO. Het zijn de analyses van deze professor, en zijn modellen, die aanleiding gegeven hebben tot de communicaties over de omvang van de te verwachten ramp in de wereld. Hij verklaarde voor de commissie:
A851 … “ Wat modellen doen is assumpties en kennis codificeren in een precieze manier die toelaat om te testen. Vanuit dit standpunt zou ik hen willen verdedigen. Waar ze problematisch worden is daar waar ze in een bepaalde zin worden aanzien als een letterlijke weergave van de werkelijkheid. Modellen kunnen slechts zo betrouwbaar zijn als de informatie die hen voedt.”
En ook deze professor verklaarde dat de communicatie niet goed was:
Q894. Zarah Sultana: … “Werden naar uw inzicht de beperkingen van de modellen gebruikt in de pandemie adequaat gecommuniceerd aan het publiek?”
Professor Ferguson. “Ik denk dat ze adequaat werden meegedeeld aan de beleidsmakers. Onzekerheden konden wellicht beter worden gecommuniceerd. Het was altijd een uitdaging in termen van tijd. Wij werken nog steeds zeer hard. We doen wat we kunnen met betrekking tot de publieke communicatie, in bijzonder in het geval van een dergelijke opportuniteit. Meer had kunnen worden gedaan.”
Alle door de Parlementaire commissie ondervraagde experten waren het erover eens dat de resultaten van de modellen veel onzekerheden inhielden en dat die niet correct aan het publiek waren meegedeeld.
Inderdaad heeft het publiek angstwekkende communicaties ontvangen in het voorjaar van 2020 waarin Covid-19 werd voorgesteld als vergelijkbaar met de Spaanse griep en andere dramatische berichten, op basis van zeer vaststaande modellen. Terwijl in werkelijkheid deze modellen allesbehalve zeker waren en de realiteit was dat Covid 19 niet te vergelijken valt met de Spaanse griep, en vooral een risico vormt voor ouderen en kwetsbare personen.
Voor wie niet oud en/of kwetsbaar is, is inderdaad Covid-19 geen angstaanjagende gebeurtenis, maar vergelijkbaar met een normale griep. Een stelling die ook door Professor John Ioannidis (USA, Stanford University), de grootste epidemioloog op aarde, wordt gehanteerd. https://www.youtube.com/watch?v=T-saAuXaPok Deze eerste studies van Prof. Ioannidis werden door hem in latere studies bevestigd, zoals blijkt uit de lijst van publicaties van de WHO zelf. https://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1111/eci.13554 In het voorjaar van 2020 werd de man nog weggelachen en weggezet als een fantast. Maar intussen is wat hij toen heeft gezegd ook daadwerkelijk bevestigd geworden.
Ook in een artikel in het British Medical Journal gepubliceerd op 6 oktober 2020 (https://www.bmj.com/content/371/bmj.m3883/rr) wordt de stelling onderbouw met verwijzingen naar voor gebracht dat Covid-19 vergelijkbaar is met de seizoensgriep.
Dr. Luc Bonneux tweette onlangs nog in dezelfde zin:
Hij noemt op 1.1.2022 de Covid-pandemie in vergelijking met de Spaanse griep “onbenullig”.
In elk geval kan niemand ontkennen op vandaag dat de inschatting die over het publiek werd uitgestort in het voorjaar van 2020 dat Covid – 19 de omvang zou hebben van zowat de Spaanse griep, met op 3 maanden tijd 500.000 doden in het V.K. en 2,2 miljoen in de USA, met een overbevraging van de intensieve zorgen met een factor 30 keer hun capaciteit, met een dodelijkheid van 3,4 % - wat tot heel wat angst bij de mensen aanleiding gaf - een zeer sterke overdrijving was die niet in overeenstemming te brengen is met de onzekerheden verbonden aan de modellen die door de professoren die deze modellen hebben gemaakt, zelf werden toegegeven. Zij vonden van zichzelf dat ze een “monster” hadden gecreëerd. En dat hebben ze ook. Niet in het minst geholpen door een bijzonder slordige persconferentie van de directeur-generaal van de WHO en de pers die deze persconferentie ook helemaal verkeerd heeft geïnterpreteerd.