Geachte Mevrouw de Rector en Mijnheer de Vicerector,
"Het denken mag zich nooit onderwerpen, noch aan een dogma, noch aan een partij, noch aan een hartstocht, noch aan een belang, noch aan een vooroordeel, noch aan om het even wat, maar uitsluitend aan de feiten zelf, want zich onderwerpen betekent het einde van alle denken.”
– Henri Poincaré
het is alweer even geleden, beste Hugo, dat we elkaar hebben ontmoet tijdens een ceremonie van de VUB Fellows, waar mijn echtgenoot ingehuldigd werd. Het was 21 juni 2019. Ons gesprek was, voor mij althans, zeer aangenaam, al was ik kritisch over de doelstelling van het project. Sta mij toe, mijn beste professoren, om ook in deze brief een enigszins kritische houding aan te nemen, geheel in lijn met het credo van onze universiteit: “Het denken onderwerpt zich niet aan een dogma.”
Dit schrijven richt ik aan u naar aanleiding van het recente optreden van VUB doctorandus
Nathalie Van Raemdonck, verbonden aan IMEC-SMIT, in De Afspraak, een televisieprogramma dat wellicht ook uw sympathie en nieuwsgierigheid reeds gedurende vele jaren wegdraagt. Ik had al eerder willen reageren. In het begin van dit semester hoorde ik immers professor Noppen, directeur van het UZ Brussel, ongenuanceerde uitspraken doen omtrent een bepaalde bevolkingscategorie, maar ik dacht dat het tij wel zou keren. Voor mij is het verbijsterend dat iemand die op 29 april van dit jaar nog de prijs van 'Zorgpersoonlijkheid van 2021' in ontvangst mocht nemen, uitspraken doet in de publieke ruimte waarbij wordt aangezet tot haat jegens een deel van de bevolking op basis van de vaccinatiestatus. Zoals ik gisteren – 7 december 2021 – heb kunnen vaststellen, wordt de situatie alleen maar erger. Het hoge woord is eruit: vaccinatie. Zal u nu stoppen met lezen en mij wegzetten
als een complotdenker of een 'anti-vaxxer'? Laat ik dan maar meteen de zaken even ophelderen: ik ben dubbel gevaccineerd en mijn drie kinderen zijn gevaccineerd tegen alle kinderziekten.
Wellicht zal u mij nu tegenwerpen dat ik een uitzondering op de regel ben; dat de overgrote
meerderheid van de proteststemmen tegen het coronabeleid 'extremisten' zijn, om het in de woorden van Van Raemdonck te stellen. Dom, laagopgeleid en vaak ook nog allochtoon. Is er een racisme dat momenteel weliger tiert dan dit verdoken 'coronaracisme'? Met mij zijn er velen die vragen hebben omtrent het narratief waaraan de samenleving reeds gedurende twee jaar onderworpen is. Dit narratief kent verschillende varianten, maar de kern bevat steeds dezelfde drie premissen. Ten eerste zijn we in oorlog met een virus, ten tweede vormen maskers, afstand en vaccinatie het heilige triumviraat panacee en ten derde is iedereen die zich niet inschrijft in dat narratief een extremist, anti-vaxxer, complotdenker, en vooral: dom. Het zou natuurlijk best waar kunnen zijn, dat ik dom ben, ik sluit het niet uit, want ik wil geen fundamentalist zijn die de absolute waarheid claimt.
Tegen deze achtergrond beweerde uw personeelslid gisteren in De Afspraak dat de burgers
die zich verzetten tegen de maatregelen geen ideologische motieven hebben en worden gedreven... niet door individualisme... maar 'hyper-individualisme'. Net toen ik dacht dat het narratief maximale proporties had aangenomen, besefte ik dat er nog een schep bovenop kon worden gedaan. Zal ik na het publiceren van deze open brief ook op de lijst van OCAD worden gezet? Dat zou zomaar eens kunnen gebeuren dank zij uw briljante personeelsleden die menen dat zij het publieke debat kunnen 'verrijken' met ongenuanceerde en demoniserende uitspraken en vooral: een claim op de absolute waarheid. Is het u ook opgevallen dat Phara de Aguirre op geen enkel moment een kritische vraag heeft gesteld, terwijl zij dit wel doet, als ze met Walter Van Steenbrugge of Sarah Melis debatteert? Hebt u dit opgemerkt of bent u van mening dat een dialoog met 'extremisten' zo hoort te zijn?
Is dit dan het nieuwe normaal? Mogen leden van het academisch korps op televisie de haat
tegen ongevaccineerde mensen aanwakkeren in naam van de vrijheid van meningsuiting? Waar is die vrijheid als het kritische stemmen omtrent het beleid betreft? Waar is de nuance? Waar is het debat? Waar is de diversiteit in het debat? Zou het heel misschien kunnen zijn dat het fenomeen van group think op macro-niveau is binnengeslopen in onze samenleving? Zou de sunk cost fallacy kunnen verklaren waarom het zo moeilijk is om een beleid dat blijkt te falen, toch niet los te laten?
Laten we eens wat doorpraten over egoïsme. Als ik aan andere ouders vraag waarom ze zich
hebben laten inspuiten, dan luidt het antwoord meestal iets in de aard van: “Om op reis te kunnen gaan. En op restaurant.” Als ik dezelfde vraag stel aan jongeren, dan weerklinkt hun verlangen omop café te kunnen gaan. En naar de bioscoop. Mag ik u vragen: wie is egoïstisch? Wat is egoïsme? Wat is extremisme? Zijn alle professoren, artsen, journalisten, advocaten, filosofen, psychologen en andere bezorgde burgers die zich kritische vragen stellen, plots narcistische extremisten geworden? Zijn mensen zoals bijvoorbeeld Mattias Desmet, Sam Brokken, Walter Van Steenbrugge, Lieven Annemans en Rik Torfs extremisten? Is het u al opgevallen dat de aanwezigheid van de VUB onder de kritische stemmen nihil is? Gaat er dan geen lichtje branden? Of is er teveel elektriciteit gebruikt op het evenement van de VUB Fellows en rest er nu enkel nog zwak kaarslicht om te branden?
Beseft u, beste Rector en Vicerector, dat er momenteel aan onze universiteit academici zijn
die hun mond houden uit angst voor pestgedrag door collega's en zelfs professionele represailles? Hoe ik dit weet? Omdat ze het mij zelf zeggen. Vindt u dit een normaal klimaat? Is het inderdaad zo dat het gevoerde coronabeleid de enige juiste oplossing is? Kunnen we 100% zeker zijn dat we alles weten wat er te weten valt over het virus en het vaccin? Kunnen we 100% zeker zijn dat het beleid voor elke leeftijdsgroep de beste oplossing is? One size fits all? Kunnen we 100% zeker zijn dat het feit dat jonge kinderen door de afstands- en mondmaskermaatregel minder blootgesteld zijn aan pathogenen, dat dit geen enkele impact heeft op de ontwikkeling van hun jonge immuunsysteem? En kunnen we 100% zeker zijn dat dit experiment op massale schaal over vijf à tien jaar niet zal leiden tot een 'onverklaarbare' toename in het aantal gevallen van kanker bij jonge mensen?
Kunnen we 100% zeker zijn dat wat dokter Diederik Gommers, professor en voorzitter van
de Nederlandse Vereniging voor Intensive Care, heeft omschreven als “de aanwas van niet-covid gevallen van trombose, hersenbloedingen en hartinfarcten op spoeddiensten” slechts te maken heeft met het koude weer – wat schijnbaar ook degelijke symptomen kan veroorzaken – en dat dit absoluut niets te maken heeft met een niet-natuurlijke oorzaak, zoals Gommers suggereert? Geldt deze observatie op de Belgische spoeddiensten of zijn het ongevaccineerden die de schuld treffen? Waarom vinden we op Sciensano geen cijfers terug omtrent het kwalitatief profiel van de mensen die op spoed liggen? En wat te denken van de stelling dat ongevaccineerden hun plaats op de spoed maar moeten afstaan? Gaan we dit principe voortaan hanteren als het om de organisatie van de gezondheidszorg gaat? Dan moeten rokers, drinkers, niet-sporters en alle mensen met een BMI score boven de 25 à 27 hun plaats ook afstaan, want laten we wel consequent blijven. De meeste mensen belanden in het ziekenhuis, omdat hun levensstijl daartoe in belangrijke mate bijdraagt.
Dat is niet altijd het geval, zoals u zelf sedert twee jaar helaas hebt moeten ondervinden,
beste Rector, en dat was voor mij ook niet het geval, toen ik in 1990 en daarna nogmaals in 1996 ernstig ziek werd. Maar laten we de uitzonderingen op de regel niet gebruiken om de regel te ontkennen. En laten we het zeker niet gebruiken om kinderen onder de twaalf jaar in te spuiten met stoffen die door de fabrikanten geheim gehouden mogen worden en waarvan we de effecten pas over een jaar of vijf à tien echt zullen kunnen inschatten. Herinnert u zich de zaak Cutter uit 1955 waarbij 100.000 kinderen in de Verenigde Staten van Amerika werden ingeënt met een vaccin dat iets te snel ontwikkeld was en waardoor 50 kinderen ernstig ziek werden en sommige overleden? Haast en spoed zijn zelden goed, zegt mijn moeder altijd. Een wijze raad die elk mens, en zeker iemand met een vooraanstaande positie, in gedachten mag houden. Nu vraagt u zich wellicht al lang af waarom ik dit allemaal schrijf? Wat kan u doen? Veel, denk ik. Hopelijk vergis ik mij, maar ik heb de indruk dat het beleid van onze universiteit zich vooralsnog beperkt tot het invoeren van regels en geen pogingen onderneemt om een bijdrage te leveren aan een open en intellectueel eerlijk debat. Zwijgen is in tijden van corona geen optie. Zwijgen is faciliteren van een gevaarlijk beleid.
Want als mijn kerngezonde zoon van zeven jaar straks een trombose krijgt na verplichte
vaccinatie – waarover de politiek nu nog zwijgt maar wat achter de schermen ongetwijfeld al wordt bedisseld – gaat u mij dan een 'veel beterschap' kaartje sturen? Hoeveel gezonde kinderen moeten eerst myocarditis krijgen of zelfs doodgaan, opdat het dogma kan leven? Gaat u nu riposteren dat er ook kinderen door het virus in het ziekenhuis belanden? Hoeveel anekdotische verhalen zullen vaccinofiele artsen nog op televisie komen vertellen vooraleer we de anekdotische verhalen van de andere kant mogen horen? Wanneer zullen we ophouden met de verhalen en naar de grote getallen gaan kijken? Geen cherry picking maar álle data? Hoe vaak zal uw personeel nog haat in de media verspreiden door ongenuanceerde en niet wetenschappelijk onderbouwde uitspraken te doen?
Beste Rector en Vicerector, ik vraag u om het debat niet in de kiem te smoren door u te
verschuilen achter de vrijheid van meningsuiting en de onafhankelijkheid van uw personeel. Dat u iemand met zo'n autoritaire persoonlijkheid als Marc Van Noppen niet aan banden kunt leggen, dat begrijp ik, maar mag ik toch vragen om een klimaat van sereniteit te scheppen? Om debat toe te laten en te stimuleren? Mag ik vragen om trouw te blijven aan de gedachte van Henri Poincaré? Mag ik vragen alvorens u blijft inzetten op priktenten en prikposters waarmee zelfs de muren van de aula's beklad zijn, om de studenten eerlijk, op voorhand en proactief te informeren over de risico's van een injectie uit respect voor het principe van informed consent? Mag ik u vragen om posters waarop staat dat men zich moet laten inspuiten uit solidariteit met anderen weg te halen? Ik denk dat iedereen nu wel weet dat het vaccin niet zo geweldig beschermt tegen transmissie van het virus en dat er geen wetenschappelijke consensus is. Mag ik vragen om uw standpunt op te bouwen aan
de hand van het eigen intellectueel kapitaal dat de VUB in huis heeft en het denken niet langer uit te besteden aan mensen met een tunnelvisie en zonder terreinkennis? Mag ik vragen om te luisteren naar andere stemmen zoals hogergenoemden, maar ook bijvoorbeeld de dokters Anne Franchimont, Frédéric Caruso en Marc Bureau die deze ochtend een persconferentie in Luik gaven?
Kijk, ik vraag u niet om een mirakeloplossing, want die bestaat er simpelweg niet, maar ik
vraag u beiden wel, beste Caroline en Hugo, om in uw hoedanigheid als Rector en Vicerector, te waken over een academisch klimaat dat trouw blijft aan ons geliefde credo: “Het denken mag zich nooit onderwerpen.” Ten gepaste tijde, indien u het aanvaardt, zullen mijn echtgenoot en ik u graag een rondleiding geven in het kasteel van Beersel, een plek waar de tijd heeft stilgestaan en waar we herinnerd worden aan een tijdperk waarin het denken allesbehalve vrij was. Misschien kan zo'n bezoek u inspireren om het denken terug haar plaats te geven die het verdient en het academisch debat opnieuw te openen voor ware vrijheid. Want zoals u zelf zegt in uw boekje, beste Rector, dat u met veel zorg naar mijn echtgenoot hebt gestuurd: “Leer met anderen te praten.” Mag ik vragen om deze wijze raad hoog in het vaandel te dragen en toe te passen binnen onze universiteitsmuren?
Hoogachtend en met warme groet,
Karianne J.E. Boer